Bilindiği üzere daha önce uygulamada bulunan 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu ve 90 sayılı Ödünç Para Verme İşlemleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin kuruluş ve çalışma esasları ile finansal kiralama, faktoring finansman sözleşmelerine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiş olup, günün ihtiyaçlarına cevap vermemekteydi.

Bu kez finansal sektörde görülen değişiklikler ve uygulamada ortaya çıkan ihtiyaçlar neticesinde günün şartlarına uygun olarak hazırlanan 6363 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman şirketleri Kanunu 13 Aralık 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Yeni kanunla özetle aşağıdaki yeni düzenlemelere yer verilmiştir.

 

Ø Finansal Kiralama şirketlerinin sahip olmaları gereken asgari ödenmiş sermaye tutarları günün şartlarına uygun hale getirilmişti.

Ø Şirketlerin etkin gözetim ve denetimleri için gerekli alt yapı tesis edilmektedir.

Ø Şirketlerin işlemlerinden kaynaklanan alacaklarından doğmuş veya doğması beklenen zararlarını karşılamak amacıyla şirketlere karşılık ayırma zorunluluğu getirilmekte, bu karşılıkların tamamının, ayrıldıkları yılda kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak yazılması öngörülmüştür.

Ø Şirketlerin faaliyet izni alabilmeleri için asgari sermayenin yüzde beşi tutarında sisteme giriş payı ödemesi zorunlu kılınmıştır.

Ø Finansal kiralama işlemi tanımı uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilmiştir.

Ø Finansal kiralama sözleşmelerinin hukuki niteliği, sona ermesi, tarafların hak ve borçları gibi hükümler uygulamada karşılaşılan sorunları giderecek şekilde değişiklikler yapılmıştır.

Ø Operasyonel kiralama, alt kiralama, yazılımların kiralanması, sat geri kiralama, yurtdışından Türkiye’ye yapılacak finansal kiralama işlemleri, süre, tescil gibi konularda finansal sektörün önünü açacak yeni uygulamalar getirilmiştir.

Ø Tüzel kişiliği haiz ve kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olarak Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği kurulması ve üye olma zorunluluğu getirilmiştir.

Ø Mevzuata aykırı işlem ve uygulamaların önlenmesini teminen idari ve adli cezalar getirilmiştir.

Yukarıda yapılan yenilikler ışığında finansal kiralama sözleşmesi, sözleşmenin konusu, finansal kiralama bedeli, sözleşmenin şekli ve tescili, finansal kiralama konusu malın satın alınması, yurtdışından finansal kiralama yapılması, istisna ve vergi nispetleri ile konu ile ilgili VUK hükümleri açıklamalarına yer verilecektir.

 

Finansal kiralama sözleşmesi, ihtiyaç duyulan malların;

                    i.            Üçüncü bir kişiden,

                  ii.            Bizzat kiracıdan finansal kiralama şirketince satın alınarak,

                iii.            Veya başka bir suretle temin edilerek,

Kullanımının bir bedel karşılığında kiracıya devredilmesi şeklinde tanımlanmış ve böylece kiralamaya konu olan malın bizzat kiracıdan temin edilmesi imkanı getirilmiştir. Böylelikle uluslararası uygulamada yaygın bir finansman yöntemi olan Sat - Geri Kirala işleminin yapılabilmesine olanak sağlanmıştır. Sözleşmeye taşınır ve taşınmaz mallar ve bilgisayar yazılımlarının çoğaltılmış nüshaları konu edilebilecektir. (6361 sayılı Kanun Mad.18 ve 19.)

Finansal kiralama bedeli ve ödeme dönemleri taraflarca belirlenir. Sözleşmede aksi belirtilmediği takdirde, sözleşme konusu malın sözleşme tarihinden itibaren iki yıl içinde kiracıya teslim edilmesi zorunludur. Sözleşme, yazılı şekilde yapılır. Taşınmaz mallara ilişkin sözleşmeler taşınmazın bulunduğu tapu kütüğünün şerhler hanesine tescil ve şerh olunur ve kiralayan tarafından ayrıca Birliğe bildirilir.

Kiralayanın kiracıya sağladığı finansmanın en önemli teminatı bizzat finansal kiralamaya konu maldır. Bu itibarla, sözleşme süresince malların zilyetliğinin kiracıda bulunmasına karşın, mülkiyetinin finansal kiralama şirketinde bulunması finansal kiralama şirketi için bir nevi teminat teşkil etmektedir. Bu nedenle, sözleşme süresince kira konusu malın kiralayana ait olacağı belirtilmiştir. Kiracının sözleşme sonunda söz konusu malların mülkiyetini kazanması ancak sözleşmede hüküm bulunması şartıyla sağlanacaktır.

 

Yurtdışından yapılacak finansal kiralama sözleşmelerinin Birlik tarafından yapılacağı ve bu kiralamalara ilişkin usul ve esaslar Kurulun(BDDK) uygun görüşü alınması gerekmektedir.

Yatırımların tamamının veya bir bölümünün finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesi hâlinde kiralayan, finansal kiralamaya konu olan iktisadi kıymetlerle ilgili olarak bunların satın alınması hâlinde uygulanan teşviklerden yararlanır. Finansal kiralama şirketinin teşvik belgesi ile ilgili sorumluluğu, kendisine devri gerçekleşen kısmı ile sınırlıdır.

 

Kiralayanın yabancı olması halinde gümrük muafiyetinden yararlanma şartları ve esasları belirlenmiştir.

Finansal kiralama sözleşmeleri ve bu sözleşmelerin devrine ve tadiline ilişkin kâğıtlar ile bunların teminatı amacıyla düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden, bu kâğıtlarla ilgili yapılacak işlemler harçtan müstesnadır.

Vergi kanunlarında faaliyet kiralaması genel hükümlere göre ele alınırken finansal kiralama ile ilgili olarak VUK’nun mükerrer 290. Maddesi ve bu maddeye ilişkin Maliye Bakanlığınca yayınlanmış olan 319 nolu VUK Tebliğ hükümlerine bakmak gerekecektir.

Sat ve geri kiralama işlemi, bir varlığın satılmasını ve aynı varlığın geri kiralanmasını içerir. Kira ödemeleri ve satış fiyatı, bunlar bir bütün olarak müzakere edildiğinden, genellikle birbirine bağlıdır. 6363 sayılı Finansal Kiralama, Faktöring ve Finansman şirketleri Kanunu bir malın finansal kiralama yoluyla bizzat kiracıdan temin edilmesine imkan sağlamış olup bu şekilde uluslararası uygulamada yaygın bir finansman yöntemi olan sat-geri kirala işleminin Türkiye’de yapılmasına imkan sağlamıştır. VUK’nun yukarıda belirtilen hükümlerinde satış işlemi ile geri kiralama işlemini bir arada değerlendiren bir hüküm yer almamaktadır. Bu nedenle satış işlemi kendi koşullarında, finansal kiralama işlemini kendi koşullarında ele almak gerekmektedir. Bu durum faaliyet kiralaması açısından da aynı şekilde değerlendirilmesi gerekir.

Burada örneğin kiracının aktifinde kayıtlı bir taşınmazı satışı sırasında 5520 sayılı KVK’nun 5/1-e maddesine göre Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların % 75'lik kısmının istisna olup olmayacağı tereddüt konusudur. Bize göre satış işlemi ve finansal kiralama işlemleri ayrı ayrı kendi koşullarında değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle de kiracının taşınmazı sattığı sırada koşullar uygunsa Kurumlar Vergisi istisnasından faydalanması gerekir. Bakanlığın bu konuda acilen açıklama yapması elzemdir. 30.05.2013